Henryk IV(ur.1 marca 1498 w Wilnie, zm. 5 września 1553 w Grodnie)- król Polski i Wielki Książe Litewski z dynastii Jagiellonów.
Życiorys
Przed wstąpieniem na tron[]
Henryk urodził się w marcu 1498r w Wilnie, jako najstarszy syn Wielkiego Księcia Litewskiego, Aleksandra I Jagiellończyka i jego żony, Heleny Moskiewskiej. Jego bratem był Zygmunt ostatni król z dynastii Jagiellonów. Młody książę, interesował się architekturą i sztuką a także miał zamiłowanie do polowań. Gdy miał 16 lat został posłany na uniwersytet w Padwie gdzie nauczył się włoskiego. W 1521 poślubił Sussane Wittelsbach księżniczkę bawarską. po śmierci swego ojca został koronowany na nowego króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego.
Panowanie
Wojna węgiersko-turecka
W początkowej fazie panowania nowego króla korona brała udział po stronię Węgier w wojnie z Osmanami. Po kilku pomniejszych bitwach sułtan zdając sobie sprawę ze nie uda mu się wygrać tego konfliktu. Zostaje zawarty pokój na mocy którego zostaje utrzymany status quo ante bellum.
Polski złoty wiek i reformy gospodarcze
Po zakończeniu wojny na Węgrzech nastał w królestwie Polskim kilkuletni okres pokoju. W tym okresie doszło do rozwoju renesansu na ziemiach polskich Henryk IV był wybitnym mecenasem sztuki. Jego zasługą jest wprowadzenie sztuki renesansowej do Polski. Ufundował renesansowy nagrobek swego wuja, króla Jana I Olbrachta w katedrze wawelskiej. Za jego rządów między innymi przebudowano w tym samym stylu Zamek Królewski na Wawelu, na którym znajduje się największy renesansowy dziedziniec w Europie, a ufundowana przez niego Kaplica Henrykowska przy katedrze wawelskiej jest nazywana „perłą toskańskiego renesansu na północ od Alp”. W 1540 roku ufundował także Kapelę Rorantystów – męski zespół wokalny działający w katedrze wawelskiej jeszcze przez wiele lat po jego śmierci. Do sukcesów można zaliczyć częściowe oddłużenie skarbu. Henryk IV oddzielił rachunkowość dotyczącą podatków publicznych od skarbu królewskiego. Wzmocnił działalność mennicy krakowskiej, zabiegał o uporządkowanie przepisów dotyczących dochodów z eksploatacji żup solnych i kopalni, Król uporządkował gospodarkę celną („nowe cło”), dbał o rozwój miast królewskich, odzyskał dla skarbu liczne kompleksy dóbr koronnej domeny królewskiej, znajdujące się pod zastawem.
Wojna Litewsko-Rosyjska
W 1543 Nowo powstałe Carstwo Rosyjskie pod przywództwem Iwana IV Groźnego wypowiada wojnę Litwie z powodu planów utworzenia na terenie Ukrainy i Białorusi kościoła unickiego który odetnie tamtejszą ludność od cerkwi prawosławnej. Do pierwszego starcia doszło pod Smoleńskiem(18.08.1543) które zakończyło się klęską. Kolejne miało miejsce pod Witebskiem(27..02.1544) które zakończyło się też klęską. W II bitwie pod Witebskiem(09.12.1544) doszło do pierwszego zwycięstwa sił polsko-litewskich. W międzyczasie gdy korona toczy wojnę z Rosją, sułtan osmański Sulejman I Wspaniały decyduje się dokonać kolejnego najazdu na Węgry. Z tego też powodu poszyła król swemu krewniakowi tylko 8 tysięcy żołnierzy. W bitwie pod Szekszard(05.04.1546) która kończy się całkowitą klęską sił Węgierskich ginie król Węgierski Ludwik II. Po śmierci króla Węgierskiego Węgry zostają przyłączone do imperium Osmańskiego a tytuł królewski otrzymali Habsburgowie . W Czechach zasiada na tron Krzysztof I Podiebrad mąż córki Ludwika II Węgierskiego księżniczki Marii. Powstaje zależne od Imperium Księstwo Siedmiogrodu którego księciem zostaje Stefan I Batory ojciec przyszłego króla Polski Stefana Batorego. Po kilku latach wojny z Rosją front popadł w zastój wojska Rosyjskie przegrywają w pomniejszych bitwach jednak ich główne siły zostają niepokonane. Polska i Litwa widząc że nie uda im się dużo ugrać i decydują się przyjąć propozycje pokoju na mocy której zrzeka się części swego terytorium na rzec Rosji
Śmierć
We wrześniu 1553 król polował w lasach w pobliżu Grodna. W trakcie pościgu za jeleniem koń władcy podknął się i król spadł z niego i złamał nogę. Złamanie musiało być skomplikowane, bo chory dostał wysokiej gorączki, która przez wiele dni nie ustępowała, mimo starań lekarzy. 4 września podyktował testament a na drugi dzień zmarł.
