Alternatywna historia
Advertisement
Cykl Bojowiański

IMPERIUM CIE WZYWA!
Witaj! Aktualnie znajdujesz się na stronie należącej do tzw. Cyklu Bojowianskiego zapoczątkowanego przez użytkownika Damian 121 odnoszącego się nie tylko do wielkiego Imperium Bojów, Władcy imperium Bojów i dzielnych Bojów od Boja począwszy, lecz także do nacji, osób i wydarzeń czasem zmyślonych całkowicie lub w pewnym stopniu historycznych, które w uniwersum Alternatywnej Historii wpłynęły w mniejszym większym stopniu na sytuacje zewnętrzną lub wewnętrzną celtyckiego państwa (np. Konflikt Bałkański)

Autor z jednej strony zachęca do edytowania i wzbogacania treści artykułów należących do cyklu o nowe wątki, ale też prosi o zachowanie "realistycznego" klimatu. Ave!

KXPUpRLDAdfO1jd5NX

Cian I i Ethlinn

Cian I (wg. Codexu Ogmy Cyan; wg. zapisów Mykssyńskich Cya: wg. Powieści w świecie Nie-tutejszym Cin; wg. Nowego Codexu Cinyeamph: wg. Roczników królewskich Cyyan; wg. Kroniki Bojowiańskiej Cysan) - legendarny władca i przywódca plemienia Bojów właściwych, których miał wyprowadzić z terenów nadczarnomorskich, by następnie osiedlić ich Bohemii w pobliżu góry Riph, gdzie znajdowała się jego mityczna siedziba. Założyciel dynastii Cian 'Dee. Mimo wymienienia go w jednym z najstarszych kodeksów prawnych w europie, postać Ciana pozostaje kontrowersyjna i nie-historyczna. Zanotowane informacje na jego temat z różnych źródeł pod wieloma względami się zgadzają, mimo iż ich autorzy często nie mieli ze sobą kontaktów. Analizując ich treść można dojść do wniosków, że Cian - jeśli istniał - pochodził z fantastycznej krainy Ariam Wadżro (tożsamej ze stepami nadczarnomorskimi) skąd odszedł ze swymi ludźmi i braćmi, przerażony panującym tam bezprawiem. Skierował się na północ, gdzie osiadł na górze Riph i mieszkał tam, jak biedak mimo bycia wodzem i osądzał spory swych poddanych. W najstarszych relacjach miał syna, któremu na swoją cześć nadał imię Cian II i braci, choć jedynym znanym z imienia był Lug. Napisy naskalne z jaskini Mykssyńskiej i późniejsi kronikarze przypisali mu ojca Boja, od którego ma wywodzić się nazwa "Bojowie" oraz żonę i matkę Ciana II - Ethlinn. Nie wiemy nic pewnego o jego wyglądzie zewnętrzym, choć najstarsza znana bojowiańska moneta zza czasów Ogmy przedstawia Ciana I, jako starca z długą, białą brodą, gęstymi włosami i ciemnymi oczami.


Pytajnik Etymologia imienia[]

Teoria dominująca[]

Pochodzenie imienia "Cian" nie jest oczywiste. Najczęściej uważa się, że "Cian" nie był pierwotnie imieniem, lecz tytułem, a dopiero wraz z upadkiem podziału rodzinnego wśród Celtów, utracił swe znaczenie stając się popularną nazwą wśród szlachetnie urodzonych mężczyzn. W tym wypadku ,,Cian" byłoby imieniem wywodzącą się od protoceltyckiego ,,Cah", który z kolei pochodzi od praeuropejskiego ,,jah" lub "eah" , które przeobraziły się w "Cah" na wskutek częstego zamienienia "e" i "j" na początku wyrazu w językach celtyckich. ,,Jah" było w czasach przedimperialnych i wczesnoimperialnych określeniem na męskiego członka rodu posiadającego legalne potomstwo i podlegającego władzy głowy rodzinny. Do dziś w Grecji na mężczyznę, który niedawno doczekał się dziecka mówi się "jah" lub "jahu". Tytuł "eah" jest nieco młodszy niż ,,jah" i odnosi się do uczestnika wojny, czy też po prostu konfliktu. Wraz z rozpadem języka praeuropejskiego i rozwinięciem się języka protoceltyckiego określenia ,,jah" i ,,eah" przeobraziły się w ,,Cah", które łączyły w sobie określenie mężczyzny przynależącego do rodu i członka konfliktu. Zgodnie z hipotezą niektórych językoznawców, ,,Cah" ostatecznie stało się imieniem "Cian", więc imię "Cian" oznacza męskiego przedstawiciela rod - a nawet szerzej - męskiego przedstawiciela rodu uczestniczącego w konfliktach, czyli wojownika.

Inne, mniej popularne teorie[]

Inni badacze mają własne zdanie na temat pochodzenia imienia "Cian". Według Marii Orzechowskiej - jak pisze w swej książce ,,Studia nad badaniami celtyszczyzny" - ,,... Źródło imienia założyciela dynastii 'Dee badacze w większości upatrują w praeuropejskiego określenia ,,jah" - "Męski członek rodziny, mężczyzna" lub ,,eah" - "Uczestik konfliktu; wojownik", choć czy nie lepiej po prostu wywieść go od protoceltyckiego ,,Cmyh", co oznacza "przybysz, nie-tutejszy"? Ja tak uważam.". Jej hipoteza została szybko odrzucona, gdyż - jak pisze znany celtysta Gregory Williams - ,,Nie możliwym jest przekształcenie się protoceltyckiego ,,Cmyh" w późniejsze ,,Cian", jak twierdzi Pani Orzechowska bowiem w języku protoceltyckim spółgłoska "m" może przekształcić się w samogłoskę "i" [...] tylko, jeśli końcówką wyrazu pochodnego jest "y" (np. prot-cel. Hmlly ("teren plemienny") = bohn. "Hill" ("Ziemia; gleba") itd.), a zamiana "Cmyh - Cian" do tej zasady się nie zalicza, gdyż "y" w "Cmyh" nie jest końcówką, tylko "h", co ostatecznie przeczy całej teorii polskiej celtystki.". Tacy naukowcy, jak pochodzenia żydowskiego polski akspert w dziedzinie starożytności Antoni Samuel Markowicz czy rosyjska celtystka Irena Chrobow przypominają, że Cian - zgodnie z legendami - nie pochodził z celtiańszczyzny, lecz przybył z Ariam Wadżro (tożsame ze stepami nadczarnomorskimi) więc jego imienia nie należy uznawać za proto-celtyckie, lecz Etruskie, Dackie, Trackie, a nawet prastepowieckie. Antoni Markowicz zwracał uwagę na dackie imię Prek, które po rozłożeniu na laksymy -*pr i -*ek i uprzedniej celtycyzacji utrzymujemy -*Ci i -*an, które po złożeniu dają... Cian.  Chrobow zgadza się z tą teorią, jednocześnie jednak proponuje również dackie imię pochodzenia berberyjskiego Cain, które po rozłożeniu na -*Ca i -*in i bojanizacji również tworzy "Cian". Paweł Lechnicki w 1980 roku stwierdził najprościej, że "Ci" to w języku bojańskim "światło", a "an" robi tu za zdrobnienie typu "światełeczko, światłeczko, światłunio" i ,,Cian" jest zdrobnieniem od jakiegoś dłuższego imienia. Gregory William na wykładzie w Rzymie komentował te hipotezy następująco: ,,... Hipoteza Pana Markowicza miałaby sens, jednak nie jestem zwolennikiem przekształcania obcych wyrazów na dany język przez dzielenie ich wpierw na laksymy. Poza tym, Markowicz popełnił wielki błąd, gdyż popularne w starożytnej Dacji imię męskie to nie ,,Perk" tylko ,,Perǩk", co sprawia że teoria ta traci sens, bowiem bo celtycyzacji "Perǩk" otrzymujemy ,,Cikiak". W przypadku teorii Chrobow - jak mówiłem - nie uznaje tego typu sposób przekształcania [...] zaś Lechnicki chyba zapomniał, że końcówka -*an nie jest jakkolwiek cząstką zdrobniającą, a "Ci" w żadnym razie nie może oznaczać "światło", gdyż oznacza je wyraz "Ico".

Book-307757 960 720 Wspomnienia w źródłach[]

Codex Ogmy[]

,,[1:1] na chwałę mego ojca Dahde, dziada Cyana III, pradziada Cyana II i prapradziada Cyana I

[1:2] ogłaszam ludowi następujące me zarządzenia i rozkazy, by sprawiedliwość zawsze

[1.3] bezprawie przezwyciężała, jakby tego Dahde, Cyan III, Cyan II i Cyan I chcieli..."

Codex Ogmy; tłum. Marek Kweston [1:1 - 1:3]

Wyryte napisy naskalne z jaskini Mykssyńskiej[]

,,[Napis I] Ten chwałą owiany szlachetny Cya, syn Boja  [...] poprowadził swój prawy lud z Ariam Wadżro [krainy nadczarnomorskie] do ziemi obiecanej, przez bogów wskazanej [...] założył [...] na górze od niepamiętnych czasów zwaną Rilph swój szałas skąd sprawy i spory poddanych sądził..."

,,[Napis II] Po powołaniu do Awalonu [zaświatów] czcigodnego Cye, syn jego również zwany Cye, był za młody, więc starsi wybrali na swego wodza tymczasowo Luga..."

— Tłum. Maria Czechowska; Sekrety przeszłości: Gdańsk


Powieści w Świecie Nie-Tutejszym []

,,...Ci wielcy mężowie [Bojowie] mają wielkiego króla o imieniu Cin (III), syna najlepszego w świecie wodza wypraw wojennych Cina (II), a wnuk założyciela rodu Cinów o imieniu Cin... Ich przodkowie ponoć, jak sami między sobą mówią, nie żyli na Bohemii od zawsze, lecz ich prawdziwym domem jest Ariam Wadżro, do którego po życiu doczesnym zawsze się udają. Podobno to Cin, przerażony bezprawiem jakie w Ariam panuje, wraz ze swymi braćmi skierował się na północ pokonując bestie nie z tego świata i ostatecznie na znak bogów ich Silinga i Sirony, osiedlili się niedaleko góry Riph, gdzie ich wódź (Cian I) żył jak żebrak - bowiem człowiek to był nadzwyczaj zacny i skromny - w szałasie sądząc spory między poddanymi..."

Tłumaczenie Powieści w Świecie; Magda Orzechowska; Instytut badań na Bojowizną imieniem Boja w Krakowie

Nowy Codex[]

,, [1:4] Kiedyś Cinyeamph wracając na Riph udzielając sądu nad zwaśnionymi, dostrzegł że ktoś mu jego szałas zniszczył. Szybko złapali jego ludzie winnego, a był nim dziesięcioletni chłopiec. Chcieli go publicznie na stosie spalić, lecz Cinyeamph stanowczo odmówił karać nieletniego, nie znającego prawa swego ludu, jak wyrachowanego huligana. Jedynie chłopca upomniano i odesłano do rodziców. Opowieść tą szanujemy w jej rzeczywistość wierząc i jako regułę do prawa 1:2 dołączamy."

Codex Ogmy; tłum. Marek Kwestion [1:4].


Roczniki Królewskie[]

,,... Najurokliwszym jednak spośród najcudniejszych zakątków nie jest ani pałac królewski ni wielkie miasto Magnums, albowiem nie ma piękniejszego obrazu niż góra Rilph w Bohemii Dolnej skąpana w blasku świeżych promieni słonecznych o bladym świecie. Od dawna wiadomo, że to tam historia Bojów i dynasti Cian 'Dee się zaczęła, gdy na niej osiadł Cyyan pierwszy ze swym ludem..." Opracowanie krytyczne Roczników Królewskich z komentarzami: Magda Orzechowska; Instytut badań nad Bojowizną imieniem Boja w Krakowie

Kronika Bojowiańska[]

,,... Nim jednak omówimy zasługi czcigodnego Ogmy dla naszej ojcowizny, warto omówić jego nie mniej zasłużonych przodków, lecz zacznijmy wpierw od [...] definicji "początku" [...] kiedy gdzieś ze wschodniego południa do naszej kolebi przybył Cysan ze swymi ludźmi i ród królewski założył..."

— Opracowanie krytyczne Kroniki Bojowiańskiej z komentarzami; Magda Orzechowska: Instytut badań nad bojowizną imieniem Boja w Krakowie

[źródło]


Advertisement