Strona ta jest elementem osi czasu "Christ ist Erstanden" opowiadającej o świecie w którym Zakon Krzyżacki zwyciężył w Bitwie pod Grunwaldem autorstwa użytkownika Laxoth. Prosiłbym o nieedytowanie jej bez zgody autora - uszanuj jego prawo do jego dzieła. Możesz się z nim skontaktować na jego tablicy wiadomości w sprawie zgody do edycji.
Deus Vult!
Husytyzm to religia zapoczątkowana przez Jana Husa a także zgromadzony wokół niej ruch polityczny istniejący w krajach Korony Świętego Wacława oraz Korony Polskiej od 1415 roku, gdy Jan Hus został spalony na stosie w czasie soboru w Konstancji. Husytyzm jest dominującą religią Zjednoczone Królestwo Czech i Polski. Przeciw Husytom ruszyło wiele katolickich krucjat, co doprowadziło do serii konfliktów zbrojnych nazwanych Wojnami Husyckimi. Husytom udało się obronić przed krzyżowcami, co poskutkowało podpisaniem po kilkunastu latach wojny w 1432 roku porozumienia praskiego, którego główną zasadą była tolerancja religijna, na której podstawie husytom zezwolono na terenach Korony Polskiej i Czeskiej praktykowanie wiary i rządzenie po swojemu, pod warunkiem że nie będą podburzać ludu w innych krajach. Stanowiło też zrzeczenie się roszczeń do tronu polskiego przez dynastię Giedyminowiczów i Luksemburgów oraz do tronu czeskiego przez tą drugą. Ideologia Husytów i ich sukcesy stanowiły inspirację dla ruchu religijno-politycznego Reformatorów w innych krajach Europy, głównie Niemczech.
Husytyzm powstał pierwotnie jako ruch religijny skupiony na idei reformy Kościoła Katolickiego głoszonej przez czeskiego myśliciela Jana Husa. Im dłużej jednak istniał, tym mocniej Husytyzm nabierał cech politycznych. Ostateczna przemiana Husytyzmu zaszła od 1415 roku, gdy na soborze w Konstancji skazano Jana Husa na spalenie na stosie za herezję, do 1419 roku, gdy w Czechach wybuchła rewolta z powodu zaprzestania ochrony Husytów przez króla Czech Wacława IV.
Odkąd Hus zaczął około 1409 roku głosić swoje idee, popularność nowego odłamu chrześcijaństwa rosła w zawrotnym tempie. W 1415 gdy Husa spalono na stosie, spora część czeskiego społeczeństwa, w której znajdowali się przedstawiciele każdego stanu, ogłosiła protest. Wraz z coraz większą działalnością polityczną Husytów rosła w coraz większym stopniu ich popularność. W efekcie, w roku wybuchu rewolty, Husyci kontrolowali sporą część Moraw, i całe Czechy, posiadając też wielu sympatyków na ziemiach polskich, głównie Śląsku, ale też częściowo Wielkopolsce. Idee Husytyzmu, przesiąknięte doktrynami odrodzenia narodowego oraz odebraniem ziemi Kościołowi, padły zdecydowanie na podatny grunt.
Pomimo tego, że w 1419 jednomyślnie za Husytami opowiedziały się tylko Czechy, w następnych latach wraz z kolejnymi sukcesami militarnymi ruchu, rosła ich popularność, by finalnie, w roku 1432, roku podpisania porozumienia praskiego ruch w różnych odmianach opanował ziemie Czeskie, Morawskie, częściowo Łużyckie i Śląskie, w znacznym stopniu regiony Małopolski i Wielkopolski, co pozwoliło Husytom stworzyć na terenach dawnych Królestw: Czeskiego i Polskiego stworzyć nowe państwo pod patronatem Jana Husa, nazwane Koroną Husycką albo Zjednoczonym Królestwem.
Frakcje Husytów[]
Husyci byli zróżnicowanym ruchem. Posiadali wiele frakcji, wśród których wyodrębniały się jednak dwie grupy: Husyci umiarkowani i radykalni. Również te grupy nie były jednolite, a w ich obrębie istniało wiele frakcji.
Prażanie - Prażanie byli czeskim odłamem Utrakwistów, najbardziej umiarkowanej frakcji Husytów. Rekrutowali się przede wszystkim z szlachty i mieszczaństwa, przeciwnie do frakcji radykalnych składających się z chłopstwa i biedoty miejskiej. Prażanie opowiadali się za umiarkowanymi reformami Kościoła, takimi jak wprowadzenie komunii świętej w dwóch postaciach, głoszenia kazań i liturgii w języku narodowym, oddzielenie kościoła czeskiego od Rzymu oraz podporządkowanie go Sejmowi Czeskiemu (w sposób podobny jak Cerkwie prawosławne). W kwestiach politycznych, Prażanie opowiadali się za utrzymaniem feudalizmu, przekazaniem większych przywilejów szlachcie oraz miastom, zachowaniem monarchii elekcyjnej, zniesieniem władzy duchowej i sekularyzacją majątków kościelnych. Ideologia Prażan niosła też ideały odrodzenia narodowego.
Krakowianie - Krakowianie byli polskim odłamem Utrakwistów. Rekrutowali się z ziemiaństwa i mieszczan. Większość ich programu była podobna do programu Prażan, ale pojawiały się w nim również silne wątki antyniemieckie, zwłaszcza antykrzyżackie i antyluksemburskie. Krakowianie mieli również poglądy antymagnackie. Szczególnie mocne u Krakowian były wątki odrodzenia narodowego.
Taboryci - Najbardziej radykalna frakcja Husytów. Taboryci opowiadali się za likwidacją feudalizmu, poddaństwa, uwspólnieniem majątków, całkowitą zmianą kościoła, wolnością głoszenia ewangelii oraz prowadzenia liturgii. Ich zasady moralne były bardzo purytańskie, co kontrastowało zwłaszcza z rozwiązłością Adamitów. Rekrutowała się spośród chłopstwa i biedoty miejskiej. Jej przywódcy byli głównymi dowódcami armii husyckiej, to z Taborytów wywodzili się Prokop Wielki i Jan Žižka. Taboryci byli bardzo ważną siłą militarną w Czechach, to od nich wzięła się nazwa charakterystycznej jednostki wojskowej Husytów czyli taboru. Szczególną frakcją wśród Taborytów byli Orebici, najbardziej fanatyczna i zmilitaryzowana frakcja Husytów zgromadzona wokół Jana Žižki.
Taboryci Polscy - Taboryci w Polsce, mieli podobne poglądy i grupę docelową co ich czescy bracia. Taboryci Polscy byli jednak bardzo mocno przesiąknięci antyniemieckością oraz odrodzeniem narodowym. Byli głównymi organizatorami wypraw na Ruś i Zakon Krzyżacki w czasie Wojen Husyckich.
Pikardowie - francuska herezja katolicyzmu, twierdząca że prawdziwie wierzący musi cierpieć na ziemi oraz głosząca bliskość apokalipsy. Wraz z wybuchem wojen husyckich, część Pikardów przybyła do Czech gdzie szerzyła swoją wiarę wśród Taborytów. Pikardowie zakładali własne, niezależne wspólnoty. Taboryci zarzucali im promowanie wolnej miłości i rozwiązłości. Pikardowie w Czechach zostali szybko rozbici i wymordowani przez Orebitów.
Adamici - sekta Husytyzmu połączonego z Pikardyzmem głosząca poza uwspólnieniem dóbr "wolną miłość" oraz propagująca nagość. Podobnie jak Pikardowie prześladowana, zniszczona i wymordowana przez Orebitów.
Husyckie wojsko (w czasie Wojen Husyckich)[]
Organizacja wojskowa Husytów[]
Husyci posiadali nowoczesną armię jak na swoje czasy. Jako pierwsi stosowali na masową skalę wozy (tabory bojowe) w wojsku. Podstawowym podziałem wojska husytów był wóz. Załogę wozu stanowiło około 20 ludzi, w tym przede wszystkim kusznicy lub rusznicy, włócznicy (zwykle uzbrojeni w sulice a nie zwyczajne włócznie), dwóch woźniców, pawężnicy (żołnierze uzbrojeni w kwadratową tarczę i dowolną broń) oraz cepnicy (żołnierze korzystający z cepów bojowych). Wozy łączyły się w liczbie 10 w formacje taktyczne dowodzone przez dziesiętników. W czasie bitew formacje dowodzone przez dziesiętników łączyły się w hufce podlegające setnikom. Oprócz podstawowej jednostki bojowej jaką były wozy, w wojsku husyckim znajdowały się też typowe oddziały takie jak kawaleria, piechota czy oddziały pomocnice budujące na drodze armii mosty oraz drogi.
Jak wspomniane było u góry, armia husycka używała bardzo nowoczesnego uzbrojenia jak na swoją epokę. Husyckie wojsko jako pierwsze używało masowo wozów bojowych, których przydatność została odkryta przypadkiem gdy husycki wybitny wódz Jan Žižka zaatakowany w początkach wojen husyckich przez przeważające siły kawalerii krzyżowców. Musząc bronić się tym co miał pod ręką, Žižka nakazał żołnierzom skonstruować okrąg z wozów transportowych i bronić się w nim, ukrywając się w wozach. Dzięki tej taktyce, oddział husycki bronił się kilka godzin przed przeważającym wrogiem, co pozwoliło Husytom ostatecznie wygrać bitwę. Początkowo tabory używano jedynie w defensywie, ale wraz z rozwojem taktyki husyckiej używano ich też w ofensywie np. do rozbijania szyków piechoty wroga. Wraz z rosnącą popularnością taborów w wojsku husyckim zaczęto konstruować specjalistyczne wozy bojowe, różniące się od zwyczajnych, które można uznać za pierwowzór czołgów.
W armii Husytów większość stanowiła piechota (używająca wozów ale nadal piechota) w tym w dużej mierze piechota uzbrojona w broń dystansową (rusznice lub kusze). Stanowiło to nowość w średniowiecznej wojskowości opierającej się na ciężkiej kawalerii.
Husycki wódz - Jan Žižka
Dowódcy Husyccy[]
Husyci posiadali w czasie wojen wybitnych dowódców, wśród których wybijali się przede wszystkim Jan Žižka oraz Prokop Wielki. Obaj byli znakomitymi taktykami, którzy potrafili zwyciężać z znacznie liczniejszych wrogiem, i nie przegrali niemal żadnych bitew. Žižkaw swojej taktyce stworzył zupełnie nowatorskie strategie.
Husycki żołnierz[]
Do historii przeszło również morale husyckiej armii, która formowała się przede wszystkim z ochotników motywowanych ideologicznie, którzy faktycznie bili się o swoją sprawę którą wybrali. Dzięki temu, Husyccy żołnierze nie uciekali z bitew nawet w obliczu wielokrotnej przewagi wroga i byli zdolni do znacznie wyższych poświęceń oraz znacznie mocniej zdyscyplinowani niż żołnierze wroga. Żołnierz armii husyckiej zasłynął w Europie swoją bitnością, zdyscyplinowaniem i morale na całe lata.
Wśród czeskich żołnierzy armii heretyków wybijali się Orebici - frakcja najradykalniejszych Husytów zgromadzonych wokół Jana Žižki. Byli oni niemal fanatycznymi wojownikami oddanymi swojej religii. Poprzysięgli walczyć za wszelką cenę o rozszerzenie wiary husyckiej i zniszczenie jej przeciwników religijnych. Ich oddanie, morale i dyscyplina wybijały się nawet na tle innych Husytów.
.png){kind=link}
