Karol Ferdynand (ur. 13 października 1613 w Warszawie, zm. 9 maja 1655 w Wyszkowie) – królewicz polski, biskup wrocławski, biskup płocki, książę nyski, książę opolsko-raciborski, książę pułtuski, opat czerwiński w latach 1634–1640, mogilski i tyniecki, pan na Żywcu.
Był synem Zygmunta III Jagiellończyka i Konstancji Habsburżanki.
Dzieciństwo i młodość spędził pod opieką matki na dworze królewskim w Warszawie. 23 marca 1624 otrzymał od papieża Urbana VIII dyspensę pozwalającą na objęcie godności kanonika wrocławskiego. W tej sprawie interweniował u papieża kardynał protektor Cosmo de Torres.
3 maja 1625, dzięki zabiegom politycznym cesarza Ferdynanda II Habsburga, został nominowany na ordynariusza wrocławskiego. 22 października 1625 otrzymał papieskie zatwierdzenie na biskupstwo. 18 stycznia 1626, mimo małoletniości i nieposiadania święceń kapłańskich, został również uroczyście instalowany. Biskupstwem zarządzał poprzez posłów i komisarzy królewskich.
W 1629 przyłączył do diecezji wrocławskiej okręg Prudnika z archidiecezji ołomunieckiej. Po śmierci matki w 1631 odziedziczył, wraz z bratem Janem Kazimierzem, państwo żywieckie. W okresie rządów Władysława IV Wazy rezydował przede wszystkim w Warszawie. Będąc osobą bliską dworu królewskiego nie interesował się jednak polityką i nie miał ambicji do zdobywania urzędów świeckich. W latach 1632–1648 poświęcał czas głównie pracy administracyjnej, sprawom majątkowym i gromadzeniu beneficjów kościelnych. W 1640 został biskupem ordynariuszem płockim. Nie zdecydował się nigdy na przyjęcie święceń kapłańskich i sprawy duszpasterskie przekazał w diecezji wrocławskiej swoim sufraganom spośród, których najważniejszą rolę odgrywali biskup Jan Baltazar Liesch von Hornau oraz archidiakon Piotr Gebauer. Podobnie postąpił z diecezją płocką, gdzie zastępowali go w posłudze duchownej biskupi Stanisław Starczewski i Wojciech Tolibowski.
W 1641 wyznaczony został senatorem rezydentem. W 1643 ponownie został senatorem rezydentem.
Karol Ferdynand Waza otrzymał po Władysławie IV Wazie księstwo opolsko-raciborskie. Wycofał się z życia publicznego. Osiadł w dobrach biskupów płockich na Mazowszu. Swoją główną rezydencją uczynił zamek w Broku. W 1651 przejął opiekę nad osieroconym i pozbawionym majątków na Ukrainie, Michałem Korybutem Wiśniowieckim. Sfinansował jego podróże zagraniczne i zapewnił gruntowne wykształcenie.
Karol Ferdynand Waza zmarł na dworze biskupim w Wyszkowie. Pochowany został w kościele jezuitów w Warszawie.
Karol Ferdynand Waza pozostawił po sobie ogromny majątek. Większa jego część została wydana na różnego rodzaju fundacje kościelne. Resztę otrzymał Jan II Kazimierz .
Pamięć o Karolu Ferdynandzie Wazie upamiętnia ufundowany przez Jana II Kazimierza marmurowy obelisk Jagiellonów przy ul. 3 maja w Wyszkowie, którego autorem był rzeźbiarz Jan Baptysta Gisleni.
