Jan II(1490-1575)-Cesarz Zjednoczonej Korony Polsko-Litewskiej w latach 1506-1575 z dynastii Małachowskich. Ostatni przedstawiciel słowackiej linii Małachowskich na tronie Polskim.
Życiorys[]
Przed wstąpieniem na tron[]
Jan urodził się w marcu 1490r w Krakowie, jako jedyny syn Cesarza korony Polsko-Litewskiej, Zygmunta II i jego żony, Elżbiety Welf. Młody książę, pobierał nauki u Filipa Kallimacha włoskiego dyplomaty który służył na dworze króla Polski Bolesława VI i Cesarza Zygmunta II. Jan podobnie jak ojciec znał kilka języków także jak on interesował się architekturą i sztuką. Gdy miał 16 lat zmarł jego ojciec i Jan został koronowany na cesarza 27 lipca 1506r.
Panowanie[]
Polityka Wewnętrzna[]
Dnia 24 stycznia 1507r wziął ślub z Marią Węgierską córką króla Węgier i Czech Władysława VI Habsburga i jego drugiej żony Beatrycze Aragońskiej. Na sejmie 1508 wprowadzono uchwałę o przeciwdziałaniu rozbojów na Śląsku. Zaciągnięto wówczas 200 żołnierzy lekkiej jazdy do chwytania złodziei i gwałcicieli.5 maja 1510 miał miejsce nieudany zamach na życie Cesarza. Podczas wieczornego spaceru po zamku nieznany sprawca strzelił do władcy. Po dziś dzień nie znamy przyczyn zamachu na życie Jana II.W 1526 wcielono Mazowsze do Polski po wygaśnięciu Mazowieckiej Linii Małachowskich(Wywodzili się od Elżbiety Małachowskiej córki Króla Polski Kazimierza III).
W 1534r, wprowadzono w życie przywileje Sandomierskie, wprowadzające większą wolność dla stanu Szlacheckiego, oraz pozbawiające chłopów wielu praw, oraz zakazujące im wyjazdu z wsi. Prawa ograniczano też mieszczanom.
Polityka zewnętrzna[]
I Wojna o sukcesję Słowacką(1523-1536)[]
W związku z tym, że Cesarz nie miał potomstwa, Węgrzy pod wodzą Habsburgów rozważali możliwość ponownego wcielenia Słowacji(dotychczas Księstwo Bratysławy i Koszyc od 1510 do 1542), w związku z coraz słabszą władzą namiestników, którzy w 1509 r. zastąpili tytuł Księcia Słowacji, dotychczas używanego jako tytuł następcy tronu Polski, których pozycja osłabła w wyniku Przywilejów Sandomierskich. W wyniku owej słabości, armia Węgierska wkroczyła do Słowacji 11 lipca 1523r, zapoczątkowując wojnę o sukcesję Słowacką, zwaną też Wojną 13-letnią.
Jan szybko zareagował, w wyniku czego udało się zatrzymać pochód Węgrów na Bańską bystrzycę podczas bitwy pod Zwoleniem, podczas której świeżo sformowana jednostka bojowa Husarii doszczętnie zniszczyła zaprawioną w bojach piechotę Węgierską, wspomaganą przez Austriaków.
Jednak mimo tego wszystkiego, Węgrzy zajęli 14 września 1525r. po oblężeniu Bratysławę, mimo prób przebicia się do miasta.
Do kolejnej ważnej bitwy doszło 12 maja 1528r kiedy Wojska Polskie odparły Węgrów w bitwie pod Haniskiem. Do kolejnego zwycięstwa Polaków doszło podczas bitwy pod Trenczynem stoczonej w marcu 1531r, a w grudniu 1533r doszło do odbicia Bratysławy z rąk Węgiersko-Austriackich. Kolejne zwycięstwa Polaków, wspomaganych od teraz również przez sprzymierzonych z nimi Ślązaków, doprowadziły do zawarcia 12 stycznia 1536r. traktatu w Łuczeńcu, na mocy którego Węgrzy wycofali się ze Słowacji, jednak zostawili sobie niektóre wsie i miasteczka, min. Nowe zamki i Plesivec.
Dyplomacja przeciw Osmanom[]
Tak jak swój ojciec, Jan kontynuował politykę przeciwko Osmanom, min. wspomagając Rusinów, którzy napadali na Tatarów Krymskich, którzy mimo że byli teraz poddanymi króla, nadal czasami napadali na Rusińskie wioski, oraz niektórzy z nich, w tym elita byłego Chanatu Krymskiego, wciąż byli nastawieni przyjaźnie do Osmanów, i często z nimi współpracowali. Dodatkowo, Na Rusi i Krymie coraz częściej powiększano majątki min. Lubomirskich lub Radziwiłłów, wywołując tym samym wściekłość Tatarów.
Wszystkie te czynniki, doprowadziły do tzw. "Małej wojny Krymskiej", podczas której 7 sierpnia 1540r Grupa Wojsk Ottomańskich wylądowała na Krymie, ogłaszając go prowincją Imperium Osmańskiego. Wojna ta, trwała 4 lata, podczas której doszło min. do bitwy pod Kumove, podczas której zupełnie zgnieciono większość przebywającej tam armii Tureckiej, a jej niedobitki ewakuowały się ostatecznie w kwietniu 1544r. Dodatkowo, w następnych latach Cesarstwo nadal prowadziło politykę anty-Turecką, co pokazały Kampanie Mołdawskie(1548-1562).
Zajęcie Słowacji przez Węgrów(II wojna o sukcesję Słowacką)[]
Podczas "Małej wojny Krymskiej", kiedy uwaga Jana była skierowana w kierunku Rusi i Krymu, Węgrzy, widząc okazję do ponownego zajęcia terenów Słowacji, w 1541r ponownie weszli na teren księstwa, rozbijając zupełnie nieprzygotowaną armię namiestnika Jerzego Brahovica, w przeciągu roku zajmując tereny księstwa, zmuszając Jana do podpisania przez niego traktatu w Spiskiej nowej wsi, na mocy której on i jego przyszli potomkowie i następcy, zrzekają się praw Do Słowacji, oraz że zgadzają się na przyłączenie jej do Węgier.
Lata 1562-1575[]
W następnych latach, Cesarz mimo narastających problemów zdrowotnych(w późnym wieku życia zmagał się z obżarstwem i otyłością, co było typowe dla przedstawicieli tej dynastii) nadal aktywnie prowadził politykę zagraniczną. W 1564r z racji swojej bezpotomności wyznaczył na następcę swojego krewnego, Stefana Batorego, spokrewnionego z dynastią poprzez Babkę, Izabelę, córkę króla Bolesława IV. Cesarz uzgodnił również w 1570r. traktaty Królewieckie, na mocy którego zakończono trwającą od 1568r wojnę Smoleńską, w zamian za utratę Smoleńska.
Śmierć i dziedzictwo[]
Cesarz zmarł w 1575r w wieku 85 lat. Odchodząc, Ostatni Małachowski został zapamiętany jako dobry przywódca, jednak Słowaccy intelektualiści z XVII i XVIII wieku pod władzą Austrii będą wypominać mu utratę Słowacji.
W 1834r w Bratysławie, przed dawnym Pałacem przodków Jana, zwanym Pałacem Małachowskich postawiono mauzoleum poświęcone Janowi, oraz ogólnie całej Słowackiej linii dynastii.
Gdy Cesarz zmarł, zakończył on trwającą 375 lat erę panowania Małachowskich, od obalenia głównej linii Piastów przez Kazimierza II Zjednoczyciela, trwającą przez trudne czasy Władysława IV, aż do zawarcia Cesarstwa przez Zygmunta II.
Po Janie, na dobre rozpocznie się historia zjednoczonej korony. Najpierw, Dynastia Batorych będzie świadkiem założenia Polskich kolonii. Potem, Polska za czasów panowania Sobieskich będzie świadkiem odsieczy Wiedeńskiej. Burbonowie zamienią zjednoczoną koronę w cień dawnej potęgi, zaś ostatni król, pochodzący z dynastii Czartoryskich, będzie próbował naprawić państwo, tworząc pierwsza Polską Konstytucję.